روناک پناهی، پروین پرتوی، سیدجلیل موسوی، محمدصابر باقریان،
دوره ۱۲، شماره ۴۵ - ( پاییز ۱۴۰۲ )
چکیده
تصور بشر بهمنزلۀ فاعل شناسا (سوژه) و جهان بهمنزلۀ موضوع شناسایی (ابُژه)، قراردادن اُبژه در مقابل سوژه و خرد در مقابل اُسطوره، تحقیر گذشته، تنزلیافتن ارزشها، استانداردگرایی، سادهگرایی، اصالت دادن به خرد، عملکردگرایی افراطی و سرعت چونان کلیدواژههای شهر ماشینی، تبلور رویکردهای راسیونالیسم و پوزیتیویسم در اصول معماری و شهرسازی مدرن است که پیامد آن فضاهای تهی و خالی از روح است. این امر، بهویژه در کشورهایی که خاستگاه مدرنیته نبودهاند و از تاریخ و سنتی دیرینه برخوردارند، مانند ایران، در عین ایجاد تغییرات گسترده در سبک زندگی مردم، موجب تعارضات گسترده با سنت نیز شده است، تحولات و تعارضهایی که در همه سطوح و وجوه زندگی چنین جوامعی بهویژه در امری عینی، مانند «خانه» بهوضوح آشکار است. در پی آن پدیدارشناسی «خانه» در بسیاری از مطالعات به درک کیفیت خانه و مفاهیم آن میپردازد و بر ساحت هستیبخش زندگی در خانه تأکید دارد. این پژوهش بر آن است تا مولفههای متناسب با پدیدارشناسی زندگی در خانههای ایرانی را اخذ کند. این پژوهش در سامانه تحقیق پدیدارشناختی با رویکردی تأویلی/تفسیری جای دارد. توصیف و تحلیل دادهها در حوزه راهبرد استدلال منطقی با روش کمی و کیفی و تکیه بر نحو فضا (دستور زبان) انجام شده است. انتخاب نمونهها هدفمند بوده و از خانههای تاریخی و معاصر شهر همدان گزینش شدهاند. نتایج پژوهش نشان میدهد که خانه ساختار و ساحت مناسبی برای تبلور وجوه پدیدارشناختی زندگی که شامل مؤلفههایی همچون خلوت، نمادی از خود و جهان، مرکز، عرصه درون - برون، امنیت و آرامش، عشق و احساسات، تقدس و جاودانگی، مأنوس بودن و هویت فراهم میکند که علاوه بر نیازهای فیزیکی و مادی ساکنین، نیازهای معنوی و روحانی آنان را نیز برآورده میکند.
