با توجه به اینکه توسعه پایدار در دهه‌‌های اخیر یکی از اساسی‌ترین دغدغه‌‌های معماران و شهرسازان می‌باشد و پایداری اجتماعی نیز از ارکان حصول به این مهم بوده و با نظر به اینکه مسکن نقشی تعیین کننده در شکل‌گیری فرهنگ و هویت جامعه را داراست و در عین حال افزایش سکونت در آپارتمان و اقامت در مجتمع‌‌های مسکونی، توجه به عوامل توسعه پایدار در مجتمع‌‌های مسکونی امری ضروری است. این پژوهش با مطالعه پژوهش‌های حاضر در زمینه پایداری اجتماعی در سطح شهری، محلی و در نهایت مجتمع مسکونی ابتدا سعی در بررسی تعاریف مختلف پایداری اجتماعی از دیدگاه صاحب نظران و استخراج عوامل موثر، این پژوهش‌ها را همگرا کرده و در نهایت به دنبال ارائه راهکارهای طراحی جهت افزایش پایداری اجتماعی در مجتمع‌‌های مسکونی می‌باشد. سعی شده تا با روش تئوری مبنا و با توجه به کارکردهای مجتمع های مسکونی به ارایه راهکارهایی طراحی فضاهای جمعی در این محیط‌ها بپردازد. این راهکارها بر اساس شاخص‌های مکانی موثر بر ارتقاء پایداری اجتماعی در دو سطح راهبرد و تدبیر بررسی شده. مولفه‌های  به دست آمده شامل امنیت، عدالت اجتماعی (مردمداری)، فعالیت‌پذیری (سرزندگی)، هویت‌مندی، انسجام فضایی کالبدی می باشد.

زندگی آپارتمان نشینی در قرن حاضر به یک مسئله اجتناب­ناپذیر تبدیل شده است. ساکنان این فضاها به دلیل مساحت کم واحدهای مسکونی خود، نیاز به استفاده از فضای باز را بیشتر حس می­کنند. در این فضاها توجه به مراجعه­ی افراد و استفاده از آن ضرورت توجه به عوامل اجتماعی را پررنگ­تر می­نماید. ایجاد عوامل موثر بر اجتماع­پذیری در طراحی این فضاها باعث افزایش مراجعه­ی افراد می­گردد. امنیت یکی از عواملی است که بر حضور یافتن و ماندن افراد در یک مکان موثر است. با توجه به اینکه در شهر ایلام سرانه فضای باز عمومی کم می­باشد و افزایش این سرانه در داخل شهر امکان­پذیر نیست زیرا در طرح تفصیلی این شهر فضای­باز عمومی در نظر گرفته نشده، بنابراین افزایش سرانه­ی فضای باز نیمه عمومی و خصوصی از اهمیت بسیاری برخوردار می­باشد. نگارندگان با استفاده از مطالعه­ ی اسناد و مدارک کتابخانه­ای و روش تحقیق توصیفی-پیمایشی، به طرح و توزیع پرسشنامه ۱۸ سوالی، بصورت تصادفی در بین ۱۵۰ نفر از ساکنان مسکن مهر ۹۰۰ واحدی مشاغل آزاد، در محله­ی جانبازان شهر ایلام، با هدف بررسی تاثیر عوامل موثر بر اجتماع­پذیری در فضای باز مجتمع­های مسکونی پرداخته و نتایج حاصل از تحلیل پرسشنامه توسط نرم افزارهای"اس.پی.اس.اس" و آموس نشان می­دهد که با افزایش امنیت در فضای باز مجتمع­های مسکونی، امکان حضور ساکنین در آن بیشتر شده و در نتیجه اجتماع­پذیری افزایش می­یابد. عوامل کالبدی افزایش امنیت نظیر محصوریت، عدم حضور افراد غیرساکن، کف­سازی و مبلمان مناسب، نورپردازی مناسب شبانه.

با توجه­­­ به­ رشد فزاینده جمعیت و کمبود زمین­های بدون معارض، الگوی تولید مسکن در شهرها تغییر کرده است و در قالب مجتمع­های مسکونی گسترش یافته که موجب کاهش تعاملات اجتماعی ساکنین شده است. فضای عمومی یک مجتمع مسکونی اگر از طراحی مناسب برخوردار باشد، می­تواند به عرصه­هایی برای تعامل ساکنین مبدل گردد. روش تحقیق به صورت ترکیبی بوده. در انجام این پژوهش ابتدا به جمع­آوری پیشینه تحقیق درباره فضاهای عمومی مجتمع­های مسکونی و تعاملات اجتماعی در آن پرداخته شد. با توجه به متغیرهای استخراجی از پیشینه تحقیق فرضیه­ها نوشته شدند. برای متغیرهای مستقل و وابسته تحقیق، معیارها و زیرمعیارها مشخص گردید. سپس هر زیرمعیار بر روی معیار جهت سنجش فرضیه­ها و تعاملات اجتماعی پرسیده شد و به این ترتیب سوال­های پرسشنامه جهت آزمون spss و plsمشخص گردیدند. حجم نمونه ۳۹۸ نفر محاسبه گردید. پرسشنامه­ها در شهر لاهیجان(محل قرارگیری سایت) توزیع شدند و تحلیل فضای مجتمع مسکونی و سایت از طریق نرم افزار  SPACE SYNTAXو DEPTH MAP صورت گرفت. نتایج نشان دادند پارامترها(تنوع، خوانایی، چارچوب فیزیکی، قابلیت زیست محیطی، ایمنی، تسهیلات) در ناحیه قبول فرضیه تحقیق و تاثیر مثبت بر ارتقاء تعاملات اجتماعی ساکنین داشتند که معیار ایمنی بیشترین تاثیر را داشت. و برخی دیگر(عناصر کالبدی و سلسله مراتب) در ناحیه رد فرضیه تحقیق برآورد شد. و طبق داده­ها راهکارهای طراحی بیان شد. براساس تحلیل­های صورت گرفته با روش چیدمان فضایی(space syntax) و نرم افزار UCL DEPTH MAP  دریافتیم این فضای شهری از دسترسی، امنیت و خوانایی مناسبی برخوردار بود و از آنجایی که خوانا بودن، لزوم وجود امنیت و داشتن دسترسی­های مناسب از معیارهای لازم برای برقراری تعاملات اجتماعی بیشتر بود، نتیجه گرفتیم که سایت برای طراحی مجتمع مسکونی با رویکرد افزایش تعاملات به درستی مکان­یابی شده بود. و همچنین با تحلیل­های صورت گرفته برای پلان­های مجتمع مسکونی دریافتیم که مجتمع به کمک فضاهای عمومی خود، مکانی مناسب برای برقراری تعاملات اجتماعی مهیا ساخت.