چکیده: (641 مشاهده)
معماری مسکونی، تنها گفتار ادبی مبتنی برآرایهها و فنون خاص نیست، بلکه نوعی زبان محاورهای است که در واقع با همین زبان گفتاری، درونمایهی تناقضات و تمایزات اجتماعی بهنمایش گذاشتهمیشود. متغیر«امرنمایشی» از عوامل تأثیرگذارِ برکالبد معماری است. درک نسبت امرنمایشی با معماری، بخشی از درک نسبت فرهنگ و معماری است. ازطرفی، تفاوت گفتگوی محیط آکادمیک و روزمره، با ورود به تمایزی که در «زبان» خود را نشانداده، در قالب پوستهی بنا بهنمایش گذاشتهشدهاست. تبیین این مقوله فرهنگی در دوگانه «نظر» و «عمل» بر کالبد بیرونی معماری مسکن امروز کمک به فهم دقیقتری از آن برای مخاطبان، در جهت آسیبشناسی مسکن امروز ارائه خواهدداد. بههمین جهت در پژوهش حاضر، به تبیین شاخصههای امرنمایشی و سپس ارزیابی آنها بر کالبد بیرونیِ مسکن معاصر ایرانی پرداختهشدهاست. در این پژوهش با روش آمیخته، نخست برمبنای ادبیات پژوهش و تحلیل استدلالی وکیفی، تعداد هفت شاخصه پیشنهادی امرنمایشی بر کالبد بیرونی مسکن تبیین و سپس با استفاده از آزمون «مقایسه میانگین»، ارزیابی شاخصهها درمنتخب بناهای حوزه معماریهای «نهاد هنری»، شامل بناهای برگزیدهی مسابقات معماری، و حوزه معماریهای «عامه» بهمعنای معماریهای بافت مصنوع جامعه، صورتگرفتهاست. گرداوری دادهها برای جامعه آماری دسته اول بهروش کتابخانهای و نمونهگیری مدل هدفمند، و دسته دوم گرداوری دادهها بهروش میدانی و نمونهگیری مدل هدفمند انجام شدهاست. یافتههای تحقیق نشانمیدهد از تعداد هفت شاخصه امر نمایشی (نوگرایی، اسرافگر، منفرد، سلطهگر، بازاری، اغواگر، گسست از فرهنگ)، در پنج شاخص تفاوت معناداری میان بناهای این دو حوزه وجود داشته است؛ بهطوری که اثرگذارترین شاخصههای امرنمایشی در حوزه اول یعنی شاخصههای «منفرد» و «نوگرایی»، کماثرترین شاخصه در حوزه دوم بوده و برعکس، شاخصههای «گسست از فرهنگ» و «بازاری» که کماثرترین شاخصه در حوزه اول بوده اند، به عنوان اثرگذارترینشاخصه در حوزه دوم قرار گرفته اند. این عدم همسویی وضعیتی متعارض را نمایان ساخته به گونه ای که بهنظر میرسد معماریهای عامه تابع بناهای منتخب نهاد هنری معماری جامعه نبوده و این نهاد در شکلدهی کالبد بیرونی مسکن، «میدان» لازم –به زعم بوردیو- برای تبعیت عامه از خود را نداشتهاست.
نوع مطالعه:
پژوهشي-مورد پژوهی |
موضوع مقاله:
شهرسازی-برنامه ریزی شهری دریافت: 1400/5/17 | پذیرش: 1401/6/9