پانته آ علیپور کوهی، سارا نانوا کناری،
دوره ۱۳، شماره ۴۷ - ( ۲-۱۴۰۳ )
چکیده
امنیت جزو اساسی‌ترین نیازهای انسان است و فضاهای شهری و عرصه‌های اجتماعی نیز، نقاط مهم شکل‌گیری رفتارها و تعاملات اجتماعی هستند. هر چند بناها و فضاها، ساخته‌ی دست بشر هستند، ولی خود نیز بر رفتار اجتماعی و فردی آنان اثر می‌گذارند. برای داشتن شهری سرزنده که ساکنان از فضاهای آن استفاده کنند و در آن حضور پررنگ داشته باشند؛ لازم است عوامل موثر بر امنیت فضاهای همگانی مورد بررسی قرار گیرد. امروزه به این موضوع پی برده‌اند که فضای فیزیکی می‌تواند موجب تقویت هنجارها شود و فضاهایی ایجاد کند احساس امنیت و راحتی را تقویت کرده، یا بر روان‌پریشی افراد اجتماع بیفزاید. پژوهشگران و متخصصان شهری بر این عقیده‌اند که با به‌کارگیری اصول و پایه‌های نظریه‌های شهرسازی، می‌توان از وقوع جرم و بزهکاری در محیط شهری پیشگیری نمود یا میزان آن را کاهش داد و به این ترتیب میزان امنیت شهروندان را ارتقا بخشید. هدف پژوهش حاضر، شناسایی معیارهای ریخت‌شناسانه‌ی موثر بر امنیت فضاهای شهری و بررسی چگونگی اثرگذاری‌شان در محدوده‌های امن و ناامن است. به همین علت در این پژوهش، به شناسایی و بررسی معیارهای ریخت‌شناسانه‌ی موثر بر امنیت فضاهای شهری پرداخته شده و میزان تأثیرگذاری آن‌ها مورد بررسی قرار میگیرد، تا از این طریق بتوان پیشنهادات ریخت‌شناسانه‌ای را ارائه داد که به ارتقای امنیت فضاهای همگانی بینجامد. روش این پژوهشِ کاربردی، از نوع توصیفی-تحلیلی می‌باشد و از طریق مطالعات کتابخانه‌ای و بررسی نظریات اندیشمندان، به شاخص‌های ریخت‌شناسانه‌ی موثر بر امنیت فضاهای همگانی دست می‌یابد. محدوده‌های مورد مطالعه در این پژوهش از محلات منطقه‌ی ۲۲ شهرداری تهران، بر اساس اطلاعات مکان‌مند جرم و جنایت انتخاب شده‌اند؛ که عبارتند از: بخشی از شهرک دانشگاه شریف که از امنیت بالایی برخوردار است و بخشی از شهرک صدرا که محدوده‌ای ناامن شناسایی شده‌است. سپس با استفاده از تکنیک‌های «چیدمان فضا» و «تحلیل شبکه‌ی شهری» به بررسی شاخص‌های ریخت‌شناسانه‌ی موثر بر امنیت فضاهای شهری، در این محدوده‌ها پرداخته می‌‌شود. یافته‌ها نشان می‌دهند که عوامل ریخت‌شناسانه‌ی بررسی‌شده (شامل: خط دید خیابان‌ها، میزان دسترسی، شکل هندسی فضا، میزان وضوح، قابلیت نمایانی و نظارت‌پذیری فضا) بر امنیت فضاهای همگانی تاثیرگذار هستند. این پژوهش با هدف ارتقای امنیت محدوده‌های مورد بررسی، راهبردها و پیشنهادات مکان‌مندی را برای ارتقای امنیت محدوده‌ی مطالعاتی به‌ویژه محدوده‌ی ناامن، بر اساس اصول نظریه‌ی پیشگیری از جرم از طریق طراحی محیط ارائه میدهد
