دوره 12، شماره 45 - ( پاییز 1402 )                   جلد اول _ شماره اول_صفحات 5 الی 79 | برگشت به فهرست نسخه ها

XML Print

Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
هوشنگی نگار، سجاد زاده حسن، ایزدی محمدسعید. نقش عوامل مؤثر بر شکل گیری و گسترش مناطق حاشیه نشین (مطالعه موردی: سکونتگاههای غیررسمی شهر رشت). مطالعات محیطی هفت حصار. 1402; 12 (45) :5-24

URL: http://hafthesar.iauh.ac.ir/article-1-1947-fa.html

نقش عوامل مؤثر بر شکل گیری و گسترش مناطق حاشیه نشین (مطالعه موردی: سکونتگاههای غیررسمی شهر رشت)
نگار هوشنگی1 ، حسن سجاد زاده2 ، محمدسعید ایزدی2
1- دانشگاه آزاد اسلامی واحد پروفسور حسابی
2- دانشگاه بوعلی سینا همدان
چکیده:   (1198 مشاهده)
فراگیری پدیده­ی اسکان غیررسمی در پی نابرخورداری قشر ضعیف جامعه شهری از مزایای قانونی کالبد شهر بوجود می­آید. از این رو، با توجه به متنوع بودن دلایل حاشیه­نشینی در شهرهای مختلف، شناخت عوامل مؤثر در پیدایش و توسعه این مناطق بیش از پیش لازم و ضروری به نظر می­رسد. ازدیاد جمعیت در رشت به عنوان یکی از کلانشهرهای مهاجرپذیر، موجبات گسترش افقی شهر به صورت ناموزون را فراهم نموده است. لذا شناخت عوامل مؤثر در شکل­گیری این مناطق و گسترش آن جهت تأمین حقوق شهروندی و بهبود کیفیت زندگی ساکنان این مناطق، اهمیت می­یابد. معیارهای مورد سنجش در ارتباط با این موضوع شامل مؤلفه­های اجتماعی-فرهنگی، اقتصادی، کالبدی و قانونی، مدیریت شهری و زیست­محیطی است. در این راستا، این پژوهش با رویکردی توصیفی تحلیلی و شیوه­های مرور متون، منابع و اسناد تصویری در بستر مطالعات کتابخانه­ای و روش تحقیقی موردی، سعی در بازشناسی عوامل مؤثر در شکل­گیری و گسترش چهار سکونتگاه­های غیررسمی شهر رشت شامل مناطق پاسکیاب، نخودچر، جماران و عینک را دارد. از این رو، در بخش کمّی پس از استفاده از ابزار پرسشنامه، به منظور اولویت­بندی یافته­های حاصل از آن، از روش عاملی اکتشافی استفاده شده است. این روش به بررسی همبستگی درونی مابین گویه­های متعدد پژوهش می­پردازد و در نهایت آن­ها را در قالب عامل­های کلی محدودتری دسته­بندی می­نماید. همچنین، حجم نمونه از طریق فرمول کوکران 384 عدد محاسبه گردید. در بخش کیفی پژوهش نیز، از ابزار مشاهده غیرمشارکتی، تصاویر و نقشه­ها استفاده شده است. بر اساس یافته­های پژوهش زیرمعیارهای قومیت، میزان ارتباط ساکنین این مناطق با خویشاوندان و همسایگان خویش و فقدان عدالت اجتماعی در ارتباط با معیار اجتماعی- فرهنگی به عنوان مؤثرترین معیار در شکل­گیری و گسترش این مناطق به شمار می­روند. پس از آن زیرمعیارهای قیمت ارزان زمین (مسکن) و میزان اجاره بهای پایین در ارتباط با معیار اقتصادی بیشترین سهم را در شکل­گیری این مناطق برعهده دارند. در نهایت اجرای پروژه­های بهسازی جهت تأمین فضاهای عمومی و قانونمند شدن ساخت و سازها در ارتباط با معیار مدیریت شهری که ناشی از سوء مدیریت یکپارچه در شهرستان رشت به شمار می­رود، کمترین تاثیرگزاری را در شکل­گیری و گسترش مناطق حاشیه­نشین داراست. بر این اساس، معیارهای اجتماعی-فرهنگی با یک سوم واریانس کل به عنوان شاخصه اصلی در پیدایش و گسترش اسکان غیررسمی در مناطق ذکر شده در شهر رشت مطرح می­شود.
واژه‌های کلیدی: اسکان غیررسمی، مناطق حاشیه‌ای، مهاجرت، بدمسکنی.
متن کامل [PDF 1242 kb]   (283 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي-مورد پژوهی | موضوع مقاله: روان شناسی محیط
دریافت: 1401/6/14 | پذیرش: 1402/7/22 | انتشار: 1402/9/8
ارسال نظر درباره این مقاله : نام کاربری یا پست الکترونیک شما:
CAPTCHA
بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به مطالعات محیطی هفت حصار می باشد.

طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق

© 2025 CC BY-NC 4.0 | Haft Hesar Journal of Environmental Studies

Designed & Developed by : Yektaweb