مطالعات انسان و محیط نشان میدهد مطالعه فضای کالبدی مستلزم ملاحظۀ فعالیتها در آن است. فضاهای فرهنگی به دلیل داشتن پتانسیلهای مختلف که باعث بروز فعالیتهای متنوعی میشود، از اهمیت ویژهای برخوردار هستند، به همین جهت یافتن مهمترین مولفههای تاثیرگذار در طراحی فضاهای فرهنگی یکی از مهمترین مسائلی است که امروزه طراحان به دنبال آن هستند. به همین منظور در این پژوهش باغ کتاب تهران بعنوان یکی از نمونههای شاخص که دارای مولفههای فضایی مختلف است، انتخاب و مورد تحلیل قرار گرفت. بررسی روابط میان افراد در فضاهای فرهنگی در سازماندهی فضایی آنها موثر است. خلوت یکی از رفتارهای اجتماعی است، تعیینکنندۀ فاصله و مرز میان افراد است و فرد میتواند به کمک آن بر روابط خود با دیگران نظارت و کنترل داشته باشد. ساز و کارهای دستیابی به خلوت در محیط کالبدی به وسیلۀ سازماندهی مناسب محیط فراهم میشود و به طراحان کمک میکند تا بستری با فرصتهای مکانی قابل گزینش را برای کاربر فراهم کند. پژوهش پیش رو ضمن شناسایی مولفههای تأثیرگذار بر خلوت در پی پاسخ به چگونگی تأثیر سازماندهی محیط بر خلوت کاربران در مکانهای فرهنگی مانند باغ کتاب تهران است.[M1] این تحقیق با استفاده از روش تلفیقی (کیفی-کمّی) به دنبال یافتن آن دسته از مولفههای سازماندهی محیطی موثر بر میزان خلوتگزینی کاربران در مکانهای فرهنگی است. جهت رسیدن به این هدف با بهرهگیری از مطالعات کتابخانهای و رسیدن به اجماع نظری در مصاحبه با متخصصان حوزه معماری، مؤلفههای مؤثر سازماندهی محیط بر خلوت کاربران استخراج شد که عبارتند از ارتباط و کنترل، همپیوندی فضاها، تناسبات هندسی مسیرهای ارتباطی، خوانایی مسیرها، چشمانداز طبیعی و عمق فضا. سپس پرسشنامهای بین کاربران تنظیم و توزیع شد و در تحلیل دادههای پرسشنامه بهروش همبستگی و تحلیل مسیر به تبیین مدل و استخراج سه چرخۀ عملکردی، کالبدی و رفتاری پرداخته شد. در مدل نهایی رابطۀ میان مؤلفهها و میزان تأثیر آنها بر یکدیگر تحلیل و ارزیابی شده است. همچنین گردآوری اطلاعات بر مبنای مشاهدات میدانی با استفاده از منابع و نقشههای معتبر بوده و استخراج و تحلیل داده ها توسط نرم افزار A – Graph مدلیابی شاخهای فضا مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج حاصل مبتنی بر یافتههای پژوهش نشان میدهند، بین مولفههای اثرگذار بر خلوتپذیری در فضاهای فرهنگی اختلاف معنادار وجود دارد، از دیدگاه کاربران، چیدمان و خوانایی فضا مهمترین معیار اثرگذار بر خلوتپذیری در فضاهای فرهنگی میباشد و پس از آن دعوتکنندگی، فضاهای شخصی و فضاهای چند منظوره جای دارند.