دوره 10، شماره 39 - ( بهار 1401 )                   جلد اول _ شماره اول_صفحات 5 الی 79 | برگشت به فهرست نسخه ها

XML English Abstract Print

Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Moradi Nasab H, Sheikh Taheri H. Re-reading the place of wisdom in the body of Iranian architecture by using the metaphorical beauty of glorious purification in the Safavid period. Haft Hesar J Environ Stud 2022; 10 (39) :25-38
URL: http://hafthesar.iauh.ac.ir/article-1-1607-fa.html
مرادی نسب حسین، شیخ طاهری حامد. بازخوانی جایگاه حکمت در کالبد معماری ایران با بهره‌گیری از جمع جمال تشبیهی-جلال تنزیهی در دوره صفویه (مطالعه موردی: مسجد-مدرسه چهارباغ اصفهان). مطالعات محیطی هفت حصار. 1401; 10 (39) :25-38

URL: http://hafthesar.iauh.ac.ir/article-1-1607-fa.html

بازخوانی جایگاه حکمت در کالبد معماری ایران با بهره‌گیری از جمع جمال تشبیهی-جلال تنزیهی در دوره صفویه (مطالعه موردی: مسجد-مدرسه چهارباغ اصفهان)
حسین مرادی نسب ، حامد شیخ طاهری
چکیده:   (1633 مشاهده)
در اندیشه اسلامی میان هنر و حکمت پیوندی ضروری وجود دارد البته این حکمت بر پایه معرفتی است که سرشتی معنوی و روحانی دارد به همین دلیل برای معمار اسلامی و بطور کلی هنر اسلامی مهمترین مسئله توحید و وحدت است وحدتی که از مراتب ذات احدی در مرتبه اسما و صفات الهی در عالم تجلی کرده است. یکی از راه­هایی که می­توان به جایگاه حکمت در هنر و معماری در اسلام پی برد مسئله تشبیه و تنزیه است. این تجلی در عرفان ابن عربی بر اساس جمع میان تشبیه و تنزیه است بطوریکه در حوزه هنر اسلامی، هنر تشبیهی- تنزیهی را به دنبال داشته است. ایران، در طول تاریخ اسلام همواره یکی از مراکز هنر اسلامی و معماری ایرانی از جمله غنی­ترین زمینه­های تجلی آن بوده است خصوصاً در دوره صفویه که روزگار تلاقی حکمت با مفاهیم پایدار عرفانی در دوره اسلامی است. بناهای مذهبی این دوره، مهمترین تجلی­گاه هنر عرفانی در عصر صفویه بوده است؛ زیرا مدارس در جایگاه مهمترین مراکز ایدئولوژی عصر صفویه توام با مساجد به گونه­ای شکل گرفته­اند که از طریق رمز و تمثیل، با روشنی خیره­کننده­ای اسماء و صفات الهی را جلوه­گر نمایند لذا هدف از پژوهش تبیین جایگاه حکمت در کالبد معماری ایران با بهره­گیری از جمع جمال تشبیهی- جلال تنزیهی در دوره صفویه با تاکید بر نگرش عرفانی محی­الدین ابن عربی است. مسجد مدرسه چهارباغ اصفهان که یکی از شاهکارهای معماری مذهبی دوره صفویه است بعنوان نمونه موردی انتخاب شد. نوع تحقیق کیفی است که با رویکرد تفسیری تاریخی انجام شده است گردآوری داده­ها از طریق مطالعات اسنادی و کتابخانه­ای صورت گرفته است که ابتدا بعد از استخراج محمل­های کیمیایی معنا، در بخش تحلیلی مقاله با بهره­گیری از صور تشبیهی و صور تنزیهی مولفه­های معنایی، به بازخوانی جمع جمال تشبیهی- جلال تنزیهی در کالبد مسجد مدرسه چهارباغ اصفهان پرداخته شده است. در خاتمه، نتایج پژوهش نشان می­دهد که در کلیه اندام کالبدی معماری مسجد مدرسه چهارباغ اعم از نظام ورودی، حیاط بهمراه بدنه­های آن و همچنین گنبدخانه جمع میان جمال تشبیهی- جلال تنزیهی وجود دارد که نور و هندسه بعنوان محمل­های معنایی در حوزه جمال تشبیهی مولفه­های شفافیت و نورانیت، جلوه رنگین، سیالیت (تداوم) و پیچیدگی را  نشان می­دهد و در حوزه جلال تنزیهی حضور الهویت را با رفعت، ایستا بودن، تقارن، سادگی و فضای تهی مرکز­گرا جلوه می­نماید تا نشان دهد حضور حقیقت در مسجد مدرسه چهارباغ اصفهان (در بینش عرفانی) بصورت جمع میان جمال تشبیهی-جلال تنزیهی است.
 
واژه‌های کلیدی: حکمت، معماری، تشبیه و تنزیه، دوره صفویه، مسجد مدرسه چهارباغ
متن کامل [PDF 1066 kb]   (534 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي-مورد پژوهی | موضوع مقاله: روان شناسی محیط
دریافت: 1400/5/20 | پذیرش: 1401/12/10 | انتشار: 1401/2/10
ارسال نظر درباره این مقاله : نام کاربری یا پست الکترونیک شما:
CAPTCHA
بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به مطالعات محیطی هفت حصار می باشد.

طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق

© 2024 CC BY-NC 4.0 | Haft Hesar Journal of Environmental Studies

Designed & Developed by : Yektaweb