دوره 13، شماره 48 - ( تابستان 1403 )                   جلد اول _ شماره اول_صفحات 5 الی 79 | برگشت به فهرست نسخه ها

XML Print

Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
وحیدبافنده مانا، ایمانی شاملو جواد. تحلیل تصویر ذهنی در فضاهای شهری تاریخی مبتنی بر رویکردهای شناختی (مطالعه موردی: خیابان ارگ شهر مشهد). مطالعات محیطی هفت حصار. 1403; 13 (48) :121-146

URL: http://hafthesar.iauh.ac.ir/article-1-2088-fa.html

تحلیل تصویر ذهنی در فضاهای شهری تاریخی مبتنی بر رویکردهای شناختی (مطالعه موردی: خیابان ارگ شهر مشهد)
مانا وحیدبافنده ، جواد ایمانی شاملو
چکیده:   (623 مشاهده)
واکاوی در ارزش تصویر ذهنی یک شهر که از دهه 1960 فضای بازتری پیدا کرده است، به عنوان انتقادی علیه تقلیل گرایی جنبش مدرن مطرح شد و ارزش جنبه­های کیفی منظر ذهنی را برجسته کرد. تصویرپذیری فضاهای شهری بالاخص دارای هویت و ذات تاریخی، غایت کیفیت­های مطلوب محیط است. حال سوال مهمی که مطرح می­شود این است که چگونه طراحان شهری و یا برنامه­ریزان شهری می­توانند بر روی شکل­گیری تصویرذهنی از فضاهای شهری تاثیر بگذارند؟ پاسخ به این سوال در ابتدا نیاز دارد که متخصصان به برداشت و تحلیل درست از ذهن افراد دست یابند و این موضوع یک چالش مهم تلقی می­شود، زیرا باید تکنیک­های تحلیل تصویرذهنی افراد هم از منظر کیفی و هم عینی مورد واکاوی قرار گیرد. پژوهش در حوزه این که چه ابزارها و استراتژی­هایی برای دستیابی درستی از تصویر یک شهر، هویت و مکان­های موثر آن در برابر نیروهای همسان که در حال دگرگونی و ایجاد تحول در شهرهای معاصر هستند، ضروری است. این مقاله ابتدا بر دیدگاه نگرش به ایجاد تصویرذهنی از فضاهای شهری تاریخی به عنوان فلسفه شناخت شهری تاکید می­کند که کیفیت فضایی معنادار از طریق تجربیات محیطی چند حسی ایجاد و در ادامه به اهمیت برداشت و تحلیل درست تصویرذهنی از طریق ابزارهای گوناگون می­پردازد. هدف از این مطالعه شناسایی تکنیک­های ارزیابی تصویرذهنی شکل گرفته از قلمرو ادراک ساکنان آن با استفاده از تحقیقات تجربی افراد است. در این تحقیق سعی شده درک شود که ساکنان خیابان ارگ شهر مشهد چگونه تصویر آن را می­بینند و کدام روش­های برای ارزیابی تجربی آن موثر هستند. بررسی اصول نظری و روش­هایی که به صورت تجربی برای مدیریت کیفی تصویرذهنی در محیط شهری مورد استفاده قرار می­گیرند به دلیل تغییر و تحول گسترده شهرها دارای اهمیت فراوانی است. روش تحقیق پژوهش حاضر ترکیبی از نوع کیفی-کمی است. ابتدا در بخش کیفی تکنیک­ها و ابزارهای تحلیل تصویرذهنی دسته بندی شده است و سپس با توجه به ماهیت و ویژگی هر تکنیک شاخص­های مدل مفهومی با آن سنجش شده است، بدین صورت که مصاحبه­های نیمه ساختار یافته در خیابان ارگ شهر مشهد با مخاطبین از اقشار گوناگون در محیط صورت گرفته است تا لایه­های تحلیلی تصویرذهنی آن ها برداشت شود و سپس تحلیل­های کیفی هر روش صورت گرفته است. در بخش کمی نیز در نهایت تمام خروجی­های بخش کیفی با استفاده از نرم افزار تبلو (نرم افزاری قوی در حوزه مصورسازی داده­های کیفی و تبدیل آن به اطلاعات مکانی) انجام شده است. نتایج نشان دهنده آن است که در سکانس سوم خیابان ارگ کمرنگ شدن عمق ارتباط ذهنی افراد با محیط به وضوح دیده می­شود. در باب خاطره انگیزی اکثرا سکانس­ها بسیار نامطوب عمل می­کند و عدم ارتباط در نرم­افزاز نیز رویت می­شود. نبود مکان­های آشنا در سکانس سوم نیز از ضعف­های محور تلقی می­شود و در مجموع وضعیت تصویرذهنی در ابتدای ورودی محور در سکانس یک نیز بسیار مناسب از منظر ذهنی تلقی می­شود که در تصویرذهنی اولیه از محیط تاثیر زیادی دارد. در نهایت مهم­ترین تکنیک­های ارزیابی تحلیل تصویرذهنی شامل (رده بندی مکان­های آشنا، مقیاس دهی چند بعدی، سنجش طیف رنگی ذهنی افراد، عملیات بازشناسی، ارزیابی گذر زمان، تحلیل عناصر گمشده شهری و ذهنی افراد) است.
 
واژه‌های کلیدی: تصویرذهنی، شناخت فضایی، فضاهای شهری تاریخی، ذهن، تصویرپذیری
متن کامل [PDF 6400 kb]   (195 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي-مورد پژوهی | موضوع مقاله: روان شناسی محیط
دریافت: 1403/5/28 | پذیرش: 1403/5/10 | انتشار: 1403/5/10
ارسال نظر درباره این مقاله : نام کاربری یا پست الکترونیک شما:
CAPTCHA
بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به مطالعات محیطی هفت حصار می باشد.

طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق

© 2025 CC BY-NC 4.0 | Haft Hesar Journal of Environmental Studies

Designed & Developed by : Yektaweb